یونولیت یا همان پلی استایرن منبسط شده(EPS) در دهه های اخیر به عنوان یک مصالح ساختمانی پرکاربرد در بسیاری از پروژه ها به ویژه به دلیل خاصیت عایق حرارتی و صوتی مورد استفاده قرار گرفته از این رو آریافوم در این مقاله قصد دارد شما را با چرایی ممنوعیت استفاده از یونولیت در ساختمان ها آشنا کند. این ماده با نام های دیگری مانند پلاستوفوم یا آکاسیف نیز شناخته می شود و به کاهش وزن ساختمان افزایش مقاومت در برابر زلزله و صرفه جویی در مصالح سنتی کمک شایانی کرده اما با وجود مزایای فراوان استفاده از یونولیت در ساختمان در بسیاری از شرایط و پروژه ها با محدودیت ها و ممنوعیت هایی جدی روبرو است.
درک این ممنوعیت ها برای انتخاب مصالح ایمن و مناسب در ساختمان سازی بسیار حیاتی خواهد بود. در این مقاله عمیق ترین دلایل ممنوعیت استفاده از یونولیت در ساختمان را بررسی کرده و راهکارها و جایگزین های ایمن تری مانند بلوک هبلکس را معرفی می کنیم. اگر به دنبال خرید مصالح ساختمانی استاندارد و با کیفیت هستید که ایمنی پروژه شما را تضمین کند آریافوم به عنوان بزرگترین مرکز فروش فوم سقفی در اصفهان می تواند به شما کمک نماید.
چرا یونولیت به فهرست ممنوعیت های ساختمانی راه یافت؟
محدودیت های استفاده از یونولیت عمدتاً به دلیل ویژگی هایی مانند مقاومت پایین در برابر آتش اثرات زیست محیطی و مشکلات اجرایی ناشی از استفاده آن در برخی ساختمان هاست.
مقاومت پایین در برابر آتش سوزی خطر جانی و مالی
یکی از مهم ترین دلایل ممنوعیت استفاده از یونولیت در ساختمان مقاومت بسیار پایین آن در برابر آتش سوزی است. یونولیت به دلیل ماهیت پلیمری و تولید از مشتقات نفتی هنگام تماس با آتش به سرعت مشتعل و گازهای سمی تولید می نماید. این گازهای سمی می توانند خطرات جانی و مالی جدی به همراه داشته باشند.
در ساختمان‌ها و پروژه های بزرگ که نیاز به ایمنی بالایی دارند اگر یونولیت در سقف ها یا دیوارها استفاده شود احتمال بروز آتش سوزی و گسترش سریع آن افزایش می یابد. یونولیت های غیر استاندارد یا بسوز نه تنها به راحتی طعمه حریق می شوند و دود سیاه و غلیظی منتشر کرده بلکه ذوب شده و قطرات مذاب آتش زا را سبب می شوند که باعث گسترش سریع تر حریق خواهد شد.
برای مقابله با این ممنوعیت استفاده از یونولیت در ساختمان استفاده از یونولیت های کندسوز یا غیرقابل اشتعال اکیداً توصیه می شود. یونولیت های کندسوز در صورت دور شدن از منبع آتش به طور خودکار خاموش شده و از گسترش آتش جلوگیری می کنند کارخانجات تولید یونولیت موظفند مدارک استفاده از مواد اولیه استاندارد را به سازمان های مربوطه ارائه دهند.
عدم پرشدن مناسب تیرچه ها از بتن ضعف سازه ای
یکی از مشکلات اساسی یونولیت به خصوص یونولیت سقفی تأثیر آن بر پرشدن تیرچه ها از بتن است یونولیت ها به عنوان ماده ای سبک و متخلخل ممکن است نتوانند فضای تیرچه‌ها را به طور کامل از بتن پر کنند. یونولیت های غیر استاندارد اغلب ابعاد و اندازه های متفاوتی داشته و زمانی که بین تیرچه ها قرار می گیرند اجازه نمی دهند بتن به صورت کامل تیرچه ها را پوشش داده و ویبره بتن به خوبی انجام نمی شود.
این مسئله منجر به کاهش مقاومت تیرچه ها در برابر فشار و بارهای وارده شده و سلامت کلی سازه را تهدید می کند. اگر بتن به طور کامل در اطراف تیرچه ها پخش نشود سطح اتصال مناسب برای انتقال بارها از بین رفته و ساختار سقف ضعیف تر می شود. این امر به ویژه در مواقع وقوع زلزله عملکرد ناکافی تیرچه ها را به دنبال دارد.
برای حل این ممنوعیت استفاده از یونولیت در ساختمان باید دقت زیادی در پرشدن کامل فضا با بتن صورت گیرد. استفاده از یونولیت های متراکم تر و با کیفیت تر و همچنین سیستم های تقویت کننده بتن می تواند کمک کننده بوده و همچنین می توان از قالب های پلاستیکی چند بار مصرف به عنوان جایگزین استفاده کرد که نیازی به تهیه بلوک های یونولیت نداشته و مقاومت لرزه ای سازه سقفی را ارتقا می بخشد.
اثرات مخرب زیست محیطی و اتلاف سرمایه های ملی
یونولیت که از مشتقات نفتی تهیه می شود و یک ماده غیر قابل تجزیه بوده که استفاده مداوم از یونولیت غیر استاندارد می تواند به مشکلات زیست محیطی جدی منجر شود.
در طول فرآیند ساخت یونولیت گازهای مضری مانند دی اکسید کربن و متان تولید می شود که به آلایندگی هوا منجرب می شوند همچنین در صورت سوختن یونولیت دود سمی و خطرناک تولید که بر سلامت انسان ها و حیات وحش تأثیر منفی می گذارد.
یونولیت در صورتی که به درستی بازیافت نشود در محیط باقی می ماند و می تواند موجب آلودگی خاک و منابع آبی شود. تولید یونولیت از مواد نفتی و منابع معدنی انجام شده و هنگامی که این مصالح در داخل بناها مدفون شوند و امکان برداشت آن ها نیست موجب اتلاف دارایی های حیاتی کشور می گردد و استفاده بی رویه از متریال های معدنی یکی از فاکتورهای نبایدهای استفاده از یونولیت در ساختمان است.
به جای استفاده از یونولیت می توان به سراغ مواد بازیافتی رفت که تأثیر کمتری بر منابع ملی دارند بلوک های هبلکس و بتن های سبک از جمله مصالحی هستند که سازگار با محیط زیست می باشند. با این حال یونولیت ها قابلیت بازیافت دارند و در صورت جمع آوری و انتقال ضایعات به مراکز بازیافت مشکل زیست محیطی تا حد زیادی رفع می شود.
ممنوعیت های اجرایی و ساختاری یونولیت در پروژه های خاص
ممنوعیت استفاده از یونولیت در ساختمان تنها محدود به کیفیت خود یونولیت نیست بلکه موقعیت مکانی و نوع سازه نیز محدودیت هایی را ایجاد می کند.
محدودیت استفاده در مناطق با ریسک زلزله بالا
یکی از نگرانی های عمده در استفاده از یونولیت در مناطق زلزله خیز تأثیر آن بر مقاومت سازه در برابر ارتعاشات شدید است. یونولیت به دلیل وزن سبک خود احتمال دارد در برابر نیروهای جانبی ناشی از زلزله عملکرد ضعیفی داشته و پایداری ساختمان را کاهش دهد. اگرچه یونولیت استاندارد در صورت تقویت صحیح می تواند پشتیبانی فوق العاده ای در طول زلزله ارائه دهد اما در پروژه هایی که مقاومت لرزه ای بالا اهمیت دارد استفاده نادرست از یونولیت می تواند ساختار کلی ساختمان را به خطر اندازد.
در مناطق زلزله خیز استفاده از مصالحی که مقاومت بیشتری در برابر ارتعاشات و فشارهای زلزله دارند مانند بلوک های هبلکس بتن مسلح یا فولاد توصیه می شود.
ممنوعیت یونولیت در ساختمان های بلندمرتبه و فضاهای عمومی
در برج ها و ساختمان های مرتفع که نیاز به مقاوم سازی و پایداری بیشتری دارند یونولیت به دلیل مقاومت نسبی کم در برابر بارهای سنگین و ویژگی های آتش‌سوزی نمی تواند ایمنی لازم را فراهم کند ایمنی و مقاومت در برابر نیروهای شدید از جمله الزامات حیاتی در این ساختمان ها هستند.
فضاهایی مانند مراکز تجاری بیمارستان ها مدارس و ساختمان های اداری نیازمند رعایت الزامات ایمنی بالایی هستند مقاومت پایین یونولیت در برابر آتش و تولید گازهای سمی در صورت احتراق آن را برای این فضاها که تردد افراد بیشتر است نامناسب می سازد. برای هر دو مورد ساختمان های بلند مرتبه و فضاهای عمومی استفاده از مصالحی با قابلیت مقاومت در برابر آتش و عدم تولید گازهای سمی مانند بلوک های هبلکس بتن سبک و آجرهای مقاوم توصیه می شود.
مشکلات یونولیت در نمای ساختمان و مناطق با رطوبت بالا
یونولیت به دلیل ساختار متخلخل می تواند رطوبت را جذب و در صورت قرار گرفتن در معرض آب یا رطوبت زیاد دچار تغییر شکل یا آسیب می شود که این مسئله در مناطق ساحلی بارانی یا زیرزمین ها مشکل ساز بوده و می تواند باعث فساد و رشد قارچ ها شود. برای شرایط با رطوبت بالا پیشنهاد می شود از مصالح مقاوم تر مانند بتن سبک بلوک های هبلکس و پانل های گچی مقاوم در برابر رطوبت استفاده گردد.
استفاده از یونولیت در نمای ساختمان نیز به دلیل ضعف در جنبه های زیبایی شناسی و ایمنی محدودیت هایی دارد. یونولیت در برابر برخورد با اجسام خارجی و تغییرات دما آسیب پذیر بوده و همچنین خطر آتش سوزی جدی برای نما ایجاد می کند از این رو مصالحی مانند سنگ آجر بتن پیش ساخته یا سمنت برد جایگزین های مناسب تری هستند.
یونولیت استاندارد در مقابل یونولیت غیر استاندارد
تمام مشکلات و ممنوعیت استفاده از یونولیت در ساختمان به یک اندازه شامل تمام محصولات نمی شود. یونولیت استاندارد که با مواد اولیه مرغوب و بر اساس استاندارد های ملی تولید شده مقاومت و طول عمر بالایی داشته و در برابر ضربه حرارت و رطوبت مقاوم است اما متأسفانه یونولیت های غیر استاندارد به راحتی در سراسر کشور خرید و فروش می شوند.
مشخصات یونولیت غیر استاندارد چیست؟
یونولیت غیر استاندارد (نامرغوب) به دلیل استفاده از گرانول یا مواد اولیه بی کیفیت تولید می شوند و این یونولیت ها ویژگی های زیر را دارند که موجب ممنوعیت استفاده از یونولیت در ساختمان می شوند:
- اشتعال پذیری سریع یونولیت غیر استاندارداز مشخصات بارز آن است که به جای کندسوز بودن یا ذوب شدن به سرعت مشتعل و دود سمی تولید می کنند.
- یونولیت غیر استاندارد استحکام کمی داشته و هنگام حمل یا تست دچار ترک و شکستگی شده و پایداری سقف را کاهش می دهند.
- یونولیت غیر استاندارد مقاومت کمی در برابر تغییر دما و رطوبت دارند و تغییر شکل سریع داشته ضریب تغییر شکل آن ها بیش از ده درصد است.
- یونولیت غیر استاندارد بافت و ساختار آن‌ها یکدست نیست و دارای خلل و فرج هستند.
- داشتن ابعاد و اندازه‌های غیر استاندارد که منجر به پوشش ناقص تیرچه ها می شود.
بر اساس ضوابط لازم برای استفاده از یونولیت در ساختمان فقط استفاده از یونولیت های کندسوز مجاز و به‌کارگیری هر نوع یونولیت غیر کندسوز ممنوع است
نقش سازمان های نظارتی و مهندسان ناظر
بخشنامه های مربوطه به صراحت غیرمجاز بودن و ممنوعیت استفاده از یونولیت در ساختمان به خصوص بلوک های سقفی غیر استاندارد را اعلام کرده اند مسئولیت نظارت بر استعمال متریال های مختلف بر عهده سازمان نظام مهندسی ساختمان و شهرداری ها است.
با این حال هنوز شاهد استفاده از این عایق حرارتی در ساخت و سازها هستیم. سوال اینجاست که چرا مهندسان ناظر جلوی استفاده از بلوک های استایرین غیرمجاز را نمی گیرند و چرا شهرداری ها برای صدور پایان کار با وجود مشاهده این بلوک ها در سقف ها سلامت ساختمان را تأیید می کنند.
اگر قصد خرید یونولیت استاندارد و مطمئن را دارید که تمام تاییدیه های لازم را از سازمان صنایع و معادن دارد همین حالا با کارشناسان آریافوم تماس بگیرید تا از کیفیت محصولات اطمینان حاصل کنید.
راهکارهای رفع مشکلات یونولیت و نکات اجرایی حیاتی
با وجود ممنوعیت استفاده از یونولیت در ساختمان در بسیاری از شرایط می توان با رعایت دقیق نکات اجرایی و استفاده از مواد استاندارد خطرات را کاهش داد.
جلوگیری از آسیب های زیبایی شناختی
ترک خوردن گچ سقف هایی که در آن از یونولیت استفاده شده یکی از مشکلات رایج است یونولیت به دلیل ضریب انبساط حرارتی بالا در پاسخ به تغییرات دمایی دچار تغییر شکل شده و این تغییرات فشار زیادی بر سطح گچ وارد کرده و باعث ترک خوردگی می شود و همچنین نصب نادرست یونولیت‌ها و کیفیت پایین مواد تولیدی نیز می توانند موجب ترک خوردن گچ گردد.
برای جلوگیری از این مشکل می توان از پوشش های مقاوم در برابر حرارت و انبساط استفاده کرد. انتخاب یونولیت هایی با خاصیت انبساط کم و استاندارد به کاهش فشار های حرارتی کمک می کند. همچنین استفاده از لایه های عایق حرارتی اضافی بین یونولیت و گچ یا بهره گیری از سیستم های سقفی پیشرفته طراحی شده برای جلوگیری از ترک خوردگی توصیه می شود.
الزامات ایمنی و نصب صحیح یونولیت
استفاده از یونولیت در ساختمان باید با رعایت الزامات ایمنی از جمله استفاده از مواد با کیفیت و نصب صحیح همراه باشد.
کشیدن مستقیم گچ روی یونولیت ممنوع و استفاده از رابیتس توصیه می شود. این کار مغایر با مبحث سوم مقررات ملی ساختمان است زیرا یونولیت های استاندارد هم در برابر آتش زیاد دوام نمی آورند و باعث پخش شدن آتش و تولید گازهای سمی خواهد شد. پیشنهاد مبحث سوم استفاده از رابیتس بین آتش و یونولیت برای ایجاد فاصله است.
برای بهره برداری حداکثری از یونولیت و جلوگیری از مشکلات اجرایی نصب صحیح در سقف ها و تیرچه ها ضروری است. باید به نحوه قرارگیری و پرشدگی فضای بین تیرچه ها توجه ویژه گردد.
مهم است که یونولیت انتخابی با استانداردهای ایمنی و کیفیت ملی و بین‌المللی مطابقت داشته باشد انتخاب یونولیت کندسوز توصیه می گردد. آریافوم می تواند در انتخاب یونولیت های کندسوز با کیفیت بالا و مطابق با استانداردها به شما مشاوره دهد.
معرفی جایگزین های ایمن و کارآمد یونولیت
با توجه به ممنوعیت استفاده از یونولیت در ساختمان به خصوص نوع غیر استاندارد و خطرات ذاتی آن جستجو برای جایگزین های ایمن و کارآمد اهمیت می یابد.
هبلکس (AAC) بهترین جایگزین یونولیت
بلوک های هبلکس (بتن سبک اتوکلاو شده) به عنوان یکی از بهترین جایگزین های یونولیت در پروژه های ساختمانی مطرح هستند. این بلوک ها مزایای قابل توجهی دارند که محدودیت های یونولیت را پوشش خواهند داد. بر خلاف یونولیت هبلکس ها در مقابل حریق و آتش سوزی بسیار مقاوم تر عمل کرده و حتی می توانند تا چندین ساعت در مقابل آتش دوام بیاورند.
بلوک های سبک هبلکسی وزن کمی به ساختمان وارد کرده و استحکام ساختاری بالاتری نسبت به یونولیت دارند. علاوه بر مقاومت در برابر آتش هبلکس دارای ویژگی‌های عایق بندی حرارتی و صوتی بسیار خوبی است. این مصالح با محیط زیست سازگار بوده و به حفظ منابع موجود در طبیعت کمک می کنند.
سایر مصالح نوین و مزایای آن ها
علاوه بر هبلکس مصالح دیگری نیز وجود دارند که می توانند جایگزین یونولیت شوند.
بتن سبک علاوه بر ایمنی بیشتر در برابر آتش قابلیت عایق بندی خوبی دارد.
پانل های گچی مقاوم در برابر رطوبت بوده و برای شرایط با رطوبت بالا مناسب هستند.
قالب های پلاستیکی چند بار مصرف می‌توانند به جای بلوک های یونولیت در سقف استفاده شوند و خطر آتش سوزی را رفع کرده و مقاومت به لرزه را تقویت کنند.
مزیت اصلی این جایگزین ها ایمنی و دوام بالاتر است هرچند ممکن است معایبی مانند وزن بیشتر یا هزینه بالاتر نصب داشته باشند که باید با مزایای آن ها ارزیابی شود.
یونولیت اگرچه مصالحی سودمند و دارای مزایای فراوان مانند سبک سازی و عایق بندی است اما ممنوعیت استفاده از یونولیت در ساختمان به ویژه در مورد نمونه های غیر استاندارد و در شرایط خاص ساختاری مانند ساختمان های بلند مرتبه و مناطق زلزله خیز یک واقعیت غیر قابل انکار است.
عدم پرشدن تیرچه ها از بتن ترک خوردن گچ سقف خطرات حریق و تولید گازهای سمی همگی از جمله دلایلی هستند که استفاده از یونولیت غیر استاندارد را به یک تخلف ساختمانی و بازی با جان مردم تبدیل می کند. برای ساختمانی ایمن و بادوام باید از متریال های مدرن و استاندارد استفاده گردد.
به عنوان متخصص در صنعت فوم ساختمانی و ارائه دهنده محصولات با کیفیت آریافوم همواره توصیه می کند که در هنگام خرید یونولیت بالاترین حساسیت را به خرج داده و مطمئن شوید که محصول انتخابی شما از نوع کندسوز و با استاندارد ملی ایران است.
اگر برای پروژه ساختمانی خود به دنبال بهترین یونولیت استاندارد مشاوره تخصصی و راهنمایی در مورد جایگزین های مناسب هستید همین حالا با مشاوران مجرب آریافوم تماس بگیرید و آینده ایمن سازه خود را تضمین نمایید.